Autor

Tytuł

Franz Kadell

Kłam­stwo katyń­skie. Histo­ria pew­nej mani­pu­la­cji. Fak­ty, doku­men­ty, świadkowie

„Katyń jest sym­bo­lem. Kry­je się za nim zarów­no likwi­da­cja dużej czę­ści pol­skiej eli­ty, jak i zwią­za­na z tym trau­ma pol­skie­go naro­du”. Tymi sło­wa­mi Franz Kadell roz­po­czy­na opo­wieść o zbrod­ni, któ­ra wpi­sa­ła się nie tyl­ko w histo­rię Pol­ski, Nie­miec czy Związ­ku Sowiec­kie­go, ale tak­że Wiel­kiej Bry­ta­nii i Sta­nów Zjed­no­czo­nych. To te kra­je, anga­żu­jąc się w grę ze Sta­li­nem, akcep­to­wa­ły poli­ty­kę kłamstw, mani­pu­la­cji, fał­szy­wych dowo­dów i świadków.

Autor z zawo­du jest dzien­ni­ka­rzem. Jego podej­ście do opi­sy­wa­ne­go tema­tu oraz sto­su­nek do Pol­ski i Nie­miec jest neu­tral­ny, nato­miast bar­dziej emo­cjo­nal­nie i nega­tyw­nie odno­si się do stro­ny radziec­kiej, co jest zro­zu­mia­łe w kon­tek­ście poru­sza­nej tematyki.

Lek­ki język, chro­no­lo­gicz­nie upo­rząd­ko­wa­ne wyda­rze­nia opi­sa­ne w odnie­sie­niu do kon­kret­nych doku­men­tów, dat, nazwisk, któ­re w spo­sób przej­rzy­sty sca­la­ją wszyst­ko w całość, spra­wia­ją, że książ­kę czy­ta się bar­dzo dobrze.

Się­ga­jąc po tę publi­ka­cję, czy­tel­nik otrzy­ma bar­dzo dobry mate­riał, zgod­nie z tytu­łem kon­cen­tru­ją­cy się nie tyl­ko na samym mor­der­stwie, ale tak­że na póź­niej­szym spi­sku, któ­ry miał zrzu­cić winę za Zbrod­nię Katyń­ską na nazi­stow­skie Niem­cy. Autor swo­ją opo­wieść o kłam­stwie katyń­skim roz­po­czy­na w 1939, a koń­czy w 1990 roku. Książ­ka skła­da się z sied­miu roz­dzia­łów. W pierw­szym z nich, zaty­tu­ło­wa­nym Likwi­da­cja, Kadell opi­su­je oko­licz­no­ści, w jakich pięt­na­ście tysię­cy pol­skich ofi­ce­rów tra­fi­ło do obo­zów, jak rów­nież same obo­zy, warun­ki, jakie tam pano­wa­ły, aż wresz­cie – wykal­ku­lo­wa­ny i zapla­no­wa­ny pro­ces mor­du. Dowia­du­je­my się tak­że o czte­ry­stu jeń­cach, któ­rzy tra­fi­li do obo­zu w Gria­zow­cu, gdzie byli pod­da­wa­ni inten­syw­nej pro­pa­gan­dzie komu­ni­stycz­nej, by stać się narzę­dziem Sta­li­na prze­ciw­ko pol­skie­mu rzą­do­wi emi­gra­cyj­ne­mu i armii pol­skiej pod dowódz­twem gene­ra­ła Andersa.

W kolej­nym roz­dzia­le – Poszu­ki­wa­nia i odna­le­zie­nie gro­bów – jeste­śmy obser­wa­to­ra­mi nie­ustan­nych i roz­pacz­li­wych zabie­gów pol­skie­go rzą­du emi­gra­cyj­ne­go, w tym amba­sa­do­ra Sta­ni­sła­wa Kota, gene­ra­ła Wła­dy­sła­wa Sikor­skie­go czy gene­ra­ła Wła­dy­sła­wa Ander­sa, mają­cych na celu usta­le­nie tego, co sta­ło się z pol­ski­mi ofi­ce­ra­mi. Jak poda­je autor, do kwiet­nia 1943 roku pod­ję­to pięć­dzie­siąt prób roz­mów z przed­sta­wi­cie­la­mi naj­wyż­szych władz ZSRR na cze­le z Józe­fem Stalinem.

Począw­szy od pierw­szych kłamstw Sta­li­na i Berii, któ­rych słu­chać musiał Wła­dy­sław Anders pró­bu­ją­cy odzy­skać ofi­ce­rów do swo­jej armii, przez odna­le­zie­nie katyń­skich gro­bów (co było wyko­rzy­sty­wa­ne w celach pro­pa­gan­do­wych przez Niem­ców i Rosjan), autor wpro­wa­dza czy­tel­ni­ka w kolej­ne roz­dzia­ły: Przy­mie­rze wokół kłam­stwa, Mani­pu­la­cja i ukry­wa­nie praw­dy, Wal­ka prze­ciw­ko zmo­wie mil­cze­nia, Spór o pomni­ki, Przy­zna­nie się do winy. Tutaj Kadell opi­su­je pseu­do­nau­ko­we eks­per­ty­zy Sowie­tów z miej­sca zbrod­ni i ich – mają­cy apo­geum w trak­cie pro­ce­sów w Norym­ber­dze – spi­sek z mocar­stwa­mi zachod­ni­mi, zwrot tych ostat­nich w cza­sie woj­ny kore­ań­skiej (powo­ła­nie przez Ame­ry­kań­ski Kon­gres Komi­sji Spe­cjal­nej do Zba­da­nia Maso­we­go Mor­du w Katy­niu), zagłu­sza­nie tych Pola­ków, któ­rzy w okre­sie PRL mie­li dość odwa­gi, aby nie zga­dzać się z twier­dze­nia­mi o winie faszy­stów, aż do histo­rycz­ne­go prze­ka­za­nia przez Micha­iła Gor­ba­czo­wa Woj­cie­cho­wi Jaru­zel­skie­mu doku­men­tów NKWD doty­czą­cych zbrodni.

Dla pol­skie­go czy­tel­ni­ka cie­ka­wym ele­men­tem w pre­zen­to­wa­nej książ­ce są przy­kła­dy, jak pra­sa szwedz­ka, ame­ry­kań­ska (zwłasz­cza pod­czas prac Komi­sji Mad­de­na), a w szcze­gól­no­ści nie­miec­ka zaj­mo­wa­ły się kwe­stią Zbrod­ni Katyń­skiej. Mimo publi­ka­cji w pra­sie i dostę­pu opi­nii publicz­nej państw Zacho­du do wie­dzy o Katy­niu machi­na mani­pu­la­cji, kłamstw i oszczerstw zdo­ła­ła zako­rze­nić się i prze­trwać pięć­dzie­siąt lat.

Dla kogo prze­zna­czo­na jest książ­ka Fran­za Kadel­la? Dla każ­de­go, kto chciał­by poznać tema­ty­kę katyń­ską lub pogłę­bić swo­ją wie­dzę na jej temat, pozna­jąc zło­żo­ność histo­rycz­nych wyda­rzeń. Szcze­gól­nie dla mło­de­go poko­le­nia publi­ka­cja jest bar­dzo dobrą pozy­cją, któ­ra z powo­dze­niem może kon­ku­ro­wać z wie­dzą zaczerp­nię­tą z Internetu.

Opra­co­wa­ła Mag­da­le­na Wolska