Tytuł
Katyń. Zbrodnia nieukarana
Redakcja i przedmowa:
Wydawca:
Miejsce wydania:
Data wydania:
Opis:
Identyfikator ISBN:
Krzysztof Komorowski
ZP Grupa
Warszawa
2009
ss. 181
978-83-61529-20-0
faksymilia, fotografie
W latach dwutysięcznych Katyń przestał być tylko miejscem, w którym zamordowano polskich oficerów. Stał się symbolem. Jak pisze w słowie wstępnym ówczesny Kierownik Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, Janusz Krupski: „Katyń – to prawda przez długie lata okrywana kłamstwem, przemilczana przez mocarstwa, spychana na margines świadomości. (…) To owoc zbrodniczego systemu bolszewickiego, ideologii marksistowskiej, która rzekomo w trosce o człowieka doprowadziła do śmierci milionów ludzi. (…) To pogwałcenie prawa naturalnego, które sam Bóg wpisał w sumienie człowieka i ludzkości”.
Próby jasnego i precyzyjnego wyjaśnienia drogi, jaką sprawa katyńska przeszła przez lata (do momentu stania się tym symbolem), podjął się zespół naukowy pod kierownictwem profesora Krzysztofa Komorowskiego.
Pierwsze dwa rozdziały to szczegółowy opis genezy klęski wrześniowej, niewoli oraz „anatomii zbrodni”. Autorzy, analizując drobiazgowo realia polityki międzynarodowej w latach trzydziestych XX wieku, przybliżają nam sytuację, w jakiej znalazła się Polska po agresji – najpierw hitlerowskich Niemiec, a potem Związku Radzieckiego. Analizie politycznej towarzyszy również poruszający i dogłębny opis zbrodni, jakiej dopuścili się Sowieci na polskich oficerach. Dostajemy gruntowną, popartą materiałami źródłowymi, ale skondensowaną, historię uwięzienia, losu obozowego oraz zamordowania polskich wojskowych. Autorzy analizują dostępne materiały, aby przybliżyć czytelnikowi nie tylko sam proces mordu, ale – przede wszystkim – losy oficerów w obozach internowania, organizację życia w tych obozach, sposób spędzania czasu i panujące nastroje. Rzeczą najbardziej poruszającą jest to, że – mimo trudnych warunków – polscy żołnierze pozostali niezłomni, nie poddali się sowieckiemu terrorowi i nakłanianiu do współpracy. Tylko nieliczni spośród nich zgodzili się bowiem zostać informatorami NKWD.
Kolejny rozdział, zatytułowany Bitwa o prawdę, to historia zmagań o ujawnienie prawdy o Katyniu. Autorzy skrupulatnie przytaczają najważniejsze epizody walki o prawdę na temat Katynia, zarówno te dziejące się na arenie międzynarodowej (Stany Zjednoczone, Wielka Brytania), jak i za żelazną kurtyną: w Polsce Ludowej czy Związku Radzieckim (następnie: w Polsce i Rosji). Zaczynając od 1943 roku i odkrycia katyńskich grobów przez nazistów, prowadzą czytelnika przez kolejne meandry polityki międzynarodowej, na której arenie sprawa Katynia pojawiała się regularnie, aż do czasów współczesnych autorom (2009). Szeroki jest również opis działań Federacji Rosyjskiej, chcącej niejako na powrót ukryć Zbrodnię Katyńską.
Bardzo ciekawy jest kolejny rozdział, zatytułowany Anty-Katyń, gdzie autorzy cofają się do lat dwudziestych XX wieku i do wojny polsko-bolszewickiej, zwieńczonej zwycięstwem Legionów w bitwie warszawskiej. Autorzy stawiają tezę, że wydarzenia 1940 roku były odwetem za los bolszewickich jeńców wziętych do niewoli przez Polaków w 1920 roku. Propaganda sowiecka, przeinaczając fakty, nie chcąc współpracować z polskimi historykami – przedstawiała tezy o wymordowaniu około 80 tysięcy jeńców przez Polaków. I choć już w latach dwudziestych specjalna komisja przeprowadziła dochodzenie, w wyniku którego udało się ustalić, co działo się z bolszewickimi jeńcami w polskich obozach internowania, strona radziecka nie przyjmowała tego do wiadomości. Zatajając informacje lub podając ich niepełną treść, wymuszając na powracających do Rosji jeńcach zeznania torturami i zastraszaniem, Sowieci przekonywali o ogromnej skali ofiar po stronie bolszewickiej, nieporównanie większej do śmierci polskich oficerów pomordowanych w Katyniu.
Następne rozdziały przybliżają czytelnikom sylwetki sowieckiej wierchuszki, która swoimi podpisami pod dekretem z 5 marca 1940 roku przypieczętowała los polskich oficerów. Dalej czytelnik znajdzie rozpisane szczegółowo kalendarium sprawy katyńskiej, najważniejsze dokumenty (w tym także fotografie i fragment powieści graficznej) oraz wybór bibliografii na temat Katynia.
Opracowała Małgorzata Walendowska