Tytuł

Dwu­na­stu z listy katyń­skiej. Leśni­cy i drze­wia­rze z Pomo­rza i Kujaw, ofia­ry Zbrod­ni Katyńskiej

Wśród ofiar Zbrod­ni Katyń­skiej zna­la­zło się kil­ku­set leśni­ków. Przed wybu­chem woj­ny leśni­cy nale­że­li do eli­ty II Rzecz­po­spo­li­tej, więk­szość z nich posia­da­ła wyż­sze wykształ­ce­nie, wie­lu zmo­bi­li­zo­wa­nych zosta­ło do Woj­ska Pol­skie­go i bra­ło udział w kam­pa­nii wrze­śnio­wej. Tade­usz Chrza­now­ski przy­bli­ża w swo­im opra­co­wa­niu wybra­ne syl­wet­ki – tych, któ­rzy pocho­dzi­li z rejo­nów Pomo­rza i Kujaw. Tere­ny te nad­zo­ro­wa­ne były przez Dyrek­cję Lasów Pań­stwo­wych w Toruniu.

Zaczy­na­jąc od krót­kie­go wpro­wa­dze­nia, autor pokrót­ce wyja­śnia spe­cy­fi­kę pra­cy leśni­ków i nad­le­śni­czych, zwra­ca­jąc uwa­gę na ich przy­na­leż­ność do wykształ­co­nej czę­ści spo­łe­czeń­stwa, oraz powo­ła­nie do Woj­ska Pol­skie­go, by przejść następ­nie do bio­gra­mów wymie­nio­nych w tytu­le dwu­na­stu postaci.

Zaczy­na od Bole­sła­wa Alek­san­dra Bła­że­wi­cza, Inspek­to­ra Dyrek­cji Lasów Pań­stwo­wych w Toru­niu, kapi­ta­na arty­le­rii WP. Bła­że­wicz, uro­dzo­ny w 1889 roku w guber­ni witeb­skiej, wykształ­ce­nie uzy­skał w Wyż­szej Szko­le Leśnej w Peters­bur­gu, aby następ­nie zamiesz­kać w Bia­ło­wie­ży, a potem w Toru­niu. W 1939 roku ewa­ku­ował się na Kre­sy, gdzie został aresz­to­wa­ny w dro­dze do Lwo­wa. Jego nazwi­sko wid­nie­je na tzw. liście ukra­iń­skiej, spo­czy­wa naj­praw­do­po­dob­niej Kijo­wie-Bykow­ni i jest upa­mięt­nio­ny na tam­tej­szym Pol­skim Cmen­ta­rzu Wojennym.

Kolej­nym leśni­kiem, ofia­rą Zbrod­ni Katyń­skiej, był Edmund Drec­ki, Nad­le­śni­czy Nad­le­śnic­twa Koście­rzy­na, porucz­nik rezer­wy WP. Uro­dzo­ny w 1897 roku, w Miło­sła­wiu w woje­wódz­twie wiel­ko­pol­skim, brał udział w tzw. straj­ku wrze­siń­skim (odmo­wa nauki reli­gii w języ­ku nie­miec­kim), nale­żał też do taj­nej orga­ni­za­cji Towa­rzy­stwo Toma­sza Zana. Zmo­bi­li­zo­wa­ny do woj­ska nie­miec­kie­go brał udział w I woj­nie świa­to­wej, a następ­nie w grud­niu 1918 w Powsta­niu Wiel­ko­pol­skim. W 1920 roku uczest­ni­czył w woj­nie pol­sko-bol­sze­wic­kiej. Wykształ­ce­nie leśne uzy­skał na Uni­wer­sy­te­cie w Pozna­niu. Po wzię­ciu do nie­wo­li prze­trzy­my­wa­ny w Koziel­sku, zamor­do­wa­ny został w lesie katyńskim.

Wła­dy­sław Kotu­la peł­nił obo­wiąz­ki nad­le­śni­cze­go Leśnic­twa Rewi­ro­we­go Hel, był rot­mi­strzem rezer­wy WP. Uro­dzo­ny w 1893 roku we Lwo­wie, ukoń­czył Wydział Rol­ni­czo-Laso­wy tam­tej­szej Poli­tech­ni­ki. Karie­rę leśni­ka roz­po­czął od Leśnic­twa Głę­bo­kie­go na Wileńsz­czyź­nie, by następ­nie prze­nieść się do Leśnic­twa Rewi­ro­we­go na Helu. Pod­czas I woj­ny świa­to­wej słu­żył w armii austriac­kiej, był w nie­wo­li wło­skiej, a następ­nie dostał się do Armii Pol­skiej gen. Józe­fa Hal­le­ra. W 1939 roku po agre­sji sowiec­kiej na Pol­skę został uwię­zio­ny w obo­zie w Sta­ro­biel­sku, spo­czy­wa na Cmen­ta­rzu Ofiar Tota­li­ta­ry­zmu w Charkowie.

Adam Ste­fan Lorent był pierw­szym dyrek­to­rem naczel­nym Lasów Pań­stwo­wych oraz cywil­nym urzęd­ni­kiem cen­tral­nej admi­ni­stra­cji pań­stwo­wej. Uro­dzo­ny w 1884 roku w Jaśle, stu­dio­wał we Lwo­wie i w Sak­so­nii. Czyn­nie uczest­ni­czył w two­rze­niu dyrek­tyw doty­czą­cych funk­cjo­no­wa­nia Lasów Pań­stwo­wych w odro­dzo­nej Rze­czy­po­spo­li­tej. Po utwo­rze­niu Naczel­nej Dyrek­cji Lasów Pań­stwo­wych powo­ła­ny został na jej kie­row­ni­ka, z misją reali­zo­wa­nia nowej poli­ty­ki leśnej. Zasłu­żył się m.in. przy budo­wie por­tu drzew­ne­go w Gdy­ni. Poli­ty­ka Loren­ta przy­czy­ni­ła się do znacz­ne­go zwięk­sze­nia docho­do­wo­ści Lasów Pań­stwo­wych. Aresz­to­wa­ny w miej­sco­wo­ści Nowo­lip­ki, pod­czas ewa­ku­acji na wschód we wrze­śniu 1939. Wpraw­dzie dokład­ne oko­licz­no­ści i ostat­nie mie­sią­ce życia Loren­ta nie są zna­ne, przyj­mu­je się, że jest jed­ną z ofiar Zbrod­ni Katyń­skiej prze­trzy­my­wa­nych w wię­zie­niu w Miń­sku, praw­do­po­dob­nie tam zgi­nął, co ozna­cza, że jego szcząt­ki znaj­du­ją się w bez­i­mien­nej mogi­le w Kuro­pa­tach (gdzie nie ma jesz­cze nekropolii).

Kolej­nym cha­rak­te­ry­zo­wa­nym leśni­kiem był Szcze­pan Euge­niusz Łuczak, pod­po­rucz­nik rezer­wy WP, pra­cow­nik Dyrek­cji Lasów Pań­stwo­wych w Toru­niu. Uro­dzo­ny w 1906 roku w Łodzi, sto­pień inży­nie­ra uzy­skał w Szko­le Głów­nej Gospo­dar­stwa Wiej­skie­go w War­sza­wie. Po 17 wrze­śnia 1939 uwię­zio­ny w obo­zie spe­cjal­nym NKWD w Koziel­sku, zamor­do­wa­ny w Katy­niu, ziden­ty­fi­ko­wa­ny pod­czas nie­miec­kich eks­hu­ma­cji, spo­czy­wa na tam­tej­szym Pol­skim Cmen­ta­rzu Wojennym.

Sobie­sław Maria Kor­nel Mościc­ki uro­dził się w 1900 roku w Bośni, gdzie prze­by­wał z rodzi­ca­mi do 7 roku życia. Nad­le­śni­czy Nad­le­śnic­twa Kar­tu­zy, kapi­tan rezer­wy WP. W 1920 roku pod­jął stu­dia leśne na Uni­wer­sy­te­cie Poznań­skim, a po ich zakoń­cze­niu mia­no­wa­ny został nad­le­śni­czym w Nad­le­śnic­twie Kar­tu­zy. Po kam­pa­nii wrze­śnio­wej aresz­to­wa­ny i osa­dzo­ny w obo­zie w Sta­ro­biel­sku, skąd wywie­zio­ny został do wię­zie­nia w Char­ko­wie i tam zamordowany.

Tade­usz Miś­ko był z kolei nad­le­śni­czym lasów łabi­szyń­skich (część mająt­ku Lubo­stroń) i pod­po­rucz­ni­kiem rezer­wy WP. Uro­dzo­ny w 1889 roku w Har­bu­to­wi­cach, stu­dio­wał w Wyż­szej Szko­le Rol­ni­czej w Wied­niu, a następ­nie na Wydzia­le Rol­ni­czo-Leśnym Uni­wer­sy­te­tu Poznań­skie­go. Okres I woj­ny świa­to­wej spę­dził jako żoł­nierz armii austro-węgier­skiej, by następ­nie w 1918 roku wstą­pić do Woj­ska Pol­skie­go. Brał udział w kam­pa­nii wrze­śnio­wej, po wkro­cze­niu Armii Czer­wo­nej dostał się do nie­wo­li. Tra­fił do obo­zu w Koziel­sku, zgi­nął w lesie katyń­skim, ziden­ty­fi­ko­wa­ny pod­czas eks­hu­ma­cji niemieckiej.

Igna­cy Nit­kow­ski był pra­cow­ni­kiem Dyrek­cji Lasów Pań­stwo­wych w Toru­niu i porucz­ni­kiem rezer­wy WP. Inży­nier, absol­went Wydzia­łu Leśne­go SGGW w War­sza­wie. Wzię­ty do nie­wo­li sowiec­kiej, inter­no­wa­ny w obo­zie jeniec­kim w Sta­ro­biel­sku. Zamor­do­wa­ny w Char­ko­wie, spo­czy­wa na Cmen­ta­rzu Ofiar Tota­li­ta­ry­zmu w Charkowie-Piatichatkach.

Fran­ci­szek Nowic­ki uro­dził się w 1895 roku w Sal­nie, w woje­wódz­twie byd­go­skim. Pod­czas I woj­ny świa­to­wej jako żoł­nierz armii nie­miec­kiej wal­czył m.in. pod Ver­dun, w Szam­pa­nii, pod Reims i we Flan­drii. Inży­nier leśnik, absol­went Wydzia­łu Rol­ni­czo-Leśne­go Uni­wer­sy­te­tu Poznań­skie­go Brał udział w kam­pa­nii wrze­śnio­wej, jed­nak losy jego aresz­to­wa­nia i nie­wo­li nie są bli­żej zna­ne. Wia­do­mo jed­nak, że prze­by­wał w obo­zie w Koziel­sku, skąd wywie­zio­ny został do lasu katyń­skie­go i tam zamor­do­wa­ny;  zin­den­ty­fi­ko­wa­ny pod­czas eks­hu­ma­cji niemieckiej.

Edmund Bole­sław Wró­blew­ski był z kolei wła­ści­cie­lem tar­ta­ku w Bru­sach oraz kapi­ta­nem rezer­wy WP. Uro­dzo­ny w 1898 roku w Bru­sach. Uczest­nik I woj­ny świa­to­wej w armii nie­miec­kiej, dostał się do nie­wo­li fran­cu­skiej, następ­nie był żoł­nie­rzem Armii Pol­skiej gen. Hal­le­ra i uczest­ni­kiem woj­ny pol­sko-bol­sze­wic­kiej. Wzię­ty do nie­wo­li w kam­pa­nii wrze­śnio­wej, prze­by­wał w obo­zie w Koziel­sku. Zamor­do­wa­ny w lesie katyń­skim, ziden­ty­fi­ko­wa­ny pod­czas eks­hu­ma­cji niemieckiej.

Rudolf Zacher uro­dził się w 1899 roku w Jaworz­nie. W I woj­nie świa­to­wej udział brał jako żoł­nierz armii austriac­kiej, wal­cząc na fron­cie wło­skim i w Alba­nii. Jako żoł­nierz WP uczest­ni­czył w wal­kach o Śląsk Cie­szyń­ski, a następ­nie w woj­nie pol­sko-bol­sze­wic­kiej. Rów­nież on stu­dia pod­jął na Wydzia­le Rol­no-Leśnym Uni­wer­sy­te­tu Poznań­skie­go. Po aresz­to­wa­niu w cza­sie kam­pa­nii wrze­śnio­wej wię­zio­ny począt­ko­wo w Koziel­sku, a następ­nie w Sta­ro­biel­sku, zamor­do­wa­ny praw­do­po­dob­nie w Charkowie.

Ostat­nim z tytu­ło­wej dwu­nast­ki był Sta­ni­sław Zysnar­ski, wła­ści­ciel tar­ta­ku w Rudz­kim Moście, hal­ler­czyk, sier­żant rezer­wy WP. Uro­dzo­ny w 1898 roku w Pozna­niu. Mimo inwa­lidz­twa został zmo­bi­li­zo­wa­ny we wrze­śniu 1939. Dłu­go uzna­wa­ny za pole­głe­go nad Bzu­rą, dopie­ro w 2000 roku poja­wi­ła się infor­ma­cja, że jest wymie­nia­ny jako wię­zień wię­zie­nia w Miń­sku. Może to ozna­czać, że nale­ży do ofiar Zbrod­ni Katyń­skiej, a spo­czy­wa w jed­nej z bez­i­mien­nej mogił w Kuropatach.

Opra­co­wa­ła Mał­go­rza­ta Walendowska