Miniatura_Świadectwa i wspomnienia

Andrzej Mularczyk, Post mortem. Opowieść filmowa

W Biblio­gra­fii Katyń­skiej oprócz opra­co­wań histo­rycz­nych i ksią­żek repor­ter­skich swo­je miej­sce zna­la­zły tak­że tek­sty lite­rac­kie, opar­te na losach ofiar sowiec­kich zbrod­ni i ich rodzin. W tej gru­pie ksią­żek mie­ści się tak­że Post mor­tem Andrze­ja Mular­czy­ka. To nie­ty­po­wa powieść: sta­ła się kan­wą do sce­na­riu­sza prze­ło­mo­we­go fil­mu Katyń Andrze­ja Waj­dy, sta­no­wi ponie­kąd jego uzu­peł­nie­nie, dopeł­nia wąt­ki i pozwa­la na jesz­cze bar­dziej indy­wi­du­al­ne roz­wa­ża­nia (bo nie­pod­da­ne suge­styw­nej nar­ra­cji filmowej).

Czy­taj dalej…
Miniatura_Świadectwa i wspomnienia

Andrzej Wajda, Katyń

Album ten został pomy­śla­ny jako doda­tek i zara­zem mate­riał pro­mo­cyj­ny fil­mu Andrze­ja Waj­dy Katyń, wydaw­nic­two to sta­no­wi jed­nak osob­ne, bar­dzo uda­ne dzie­ło, któ­re zasłu­gu­je na to by, być czy­ta­ne, ana­li­zo­wa­ne i podziwiane.

Czy­taj dalej…
Miniatura_Świadectwa i wspomnienia

Bolesław Wójcicki, Prawda o Katyniu

Czy war­to czy­tać pro­pa­gan­do­we ksią­ż­ki-reli­k­ty minio­nej epo­ki? Czy war­to poświę­cić czas dla takich publi­ka­cji, któ­re są kłam­li­we i obraź­li­we – ale zara­zem mistrzow­sko spro­ku­ro­wa­ne? Czy tego typu pra­ce nale­ży zosta­wić wyłącz­nie histo­ry­kom, zaj­mu­ją­cym się dys­kur­sem daw­nej epo­ki? Nie­ste­ty, oka­zu­je się, że nale­ży je czy­tać, przy­swa­jać i ana­li­zo­wać na nowo, ponie­waż poja­wia­ją się kolej­ne poko­le­nia osób, któ­re bar­dzo chcą wie­rzyć, że te „dzie­ła” są prawdziwe.

Czy­taj dalej…
Miniatura_Opracowania naukowe - Świadectwa i wspomnienia

Dwunastu z listy katyńskiej. Leśnicy i drzewiarze z Pomorza i Kujaw, ofiary Zbrodni Katyńskiej

Wśród ofiar Zbrod­ni Katyń­skiej zna­la­zło się kil­ku­set leśni­ków. Przed wybu­chem woj­ny leśni­cy nale­że­li do eli­ty II Rzecz­po­spo­li­tej, więk­szość z nich posia­da­ła wyż­sze wykształ­ce­nie, wie­lu zmo­bi­li­zo­wa­nych zosta­ło do Woj­ska Pol­skie­go i bra­ło udział w kam­pa­nii wrze­śnio­wej. Tade­usz Chrza­now­ski przy­bli­ża w swo­im opra­co­wa­niu wybra­ne syl­wet­ki – tych, któ­rzy pocho­dzi­li z rejo­nów Pomo­rza i Kujaw. Tere­ny te nad­zo­ro­wa­ne były przez Dyrek­cję Lasów Pań­stwo­wych w Toruniu.

Czy­taj dalej…
Miniatura_Świadectwa i wspomnienia

Eugenia Maresch, Katyń 1940. Dowody zdrady Zachodu: dokumenty z brytyjskich archiwów

Mono­gra­fie zwią­za­ne ze Zbrod­nią Katyń­ską czę­sto są do sie­bie podob­ne. Zda­rza­ją się jed­nak chlub­ne wyjąt­ki. Jed­nym z nich jest pra­ca Euge­nii Maresch, Katyń 1940. Dowo­dy zdra­dy Zacho­du: doku­men­ty z bry­tyj­skich archi­wów. Pra­ca ta jest nie­zwy­kle ory­gi­nal­na, przy tym pisa­na z zacho­wa­niem rze­tel­no­ści, jaka zawsze powin­na obo­wią­zy­wać historyka.

Czy­taj dalej…
Miniatura_Świadectwa i wspomnienia

Ferdynand Goetel, Czasy wojny

Spra­wa katyń­ska sta­no­wi nie­zwy­kle istot­ny wątek wspo­mnień Cza­sy woj­ny autor­stwa Fer­dy­nan­da Goetla. Sław­ny pisarz był bowiem jed­nym ze świad­ków eks­hu­ma­cji, jaka była prze­pro­wa­dzo­na w 1943 roku z inspi­ra­cji hitle­row­skich Niem­ców, któ­rzy pod Smo­leń­skiem odkry­li maso­we gro­by tysię­cy Pola­ków. Mimo swo­jej nie­chę­ci do oku­pan­tów, Goetel doszedł do wnio­sku, że zbrod­nia zosta­ła doko­na­na przez służ­by ZSRR. Ten osąd miał nie­ba­ga­tel­ne zna­cze­nie dla kształ­to­wa­nia przed­sta­wie­nia spra­wy katyń­skiej zarów­no w oczach opi­nii publicz­nej, jak i przed­sta­wi­cie­li legal­nych pol­skich władz.

Czy­taj dalej…
Miniatura_Świadectwa i wspomnienia

Jacek Trznadel, Z popiołu czy wstaniesz?

Wśród ludzi pió­ra mie­rzą­cych się z tema­ta­mi doty­czą­cy­mi tra­gicz­nych wyda­rzeń pol­skiej histo­rii XX wie­ku Jacek Trzna­del zaj­mu­je szcze­gól­ne miej­sce. Posia­da też naj­wyż­sze kwa­li­fi­ka­cje do two­rze­nia lite­ra­tu­ry roz­li­cze­nio­wej (choć prze­cież nie obej­mu­je jej żad­na cer­ty­fi­ka­cja). Jest pro­fe­so­rem lite­ra­tu­ro­znaw­stwa zwią­za­nym mię­dzy inny­mi z Insty­tu­tem Badań Lite­rac­kich i pary­ską Sorboną.

Czy­taj dalej…
Miniatura_Świadectwa i wspomnienia

Jan Abramski i Ryszard Żywiecki, Katyń

W obrę­bie pol­skie­go piśmien­nic­twa na temat Zbrod­ni Katyń­skiej bro­szu­ra pod­pi­sa­na pseu­do­ni­ma­mi zaj­mu­je szcze­gól­ne miej­sce. To nie tyl­ko pre­kur­sor­ska pró­ba przy­bli­że­nia kra­jo­wym czy­tel­ni­kom praw­dy o Katy­niu, ale rów­nież doku­ment walk o praw­dę i pozna­nie peł­ni histo­rii XX wieku.

Czy­taj dalej…
Miniatura_Świadectwa i wspomnienia

Jan Delowicz, Śmierć przyszła wiosną: mieszkańcy ziemi rybnicko-wodzisławskiej z obozów Kozielsk, Starobielsk, Ostaszków zamordowani w roku 1940 w Katyniu, Charkowie i Kalininie

Wśród ofiar Zbrod­ni Katyń­skiej zna­la­zły się tak­że oso­by zwią­za­ne z zie­mią ryb­ni­c­ko-wodzi­­sła­w­ską. Książ­ka pre­zen­tu­je losy wybra­nych osób, któ­re pocho­dzi­ły wła­śnie z tego tere­nu lub przed woj­ną tam mieszkały.

Czy­taj dalej…
Miniatura_Publikacje Rodzin Katyńskich - Świadectwa i wspomnienia

Józef Bocheński, …tylko nie mogą wrócić… Dowody w sprawie sowieckiego mordu w Katyniu

„Napi­sa­łem pra­cę lep­szą lub gor­szą, ale tyl­ko tak, jak dyk­to­wa­ły mi pozna­ne i gro­ma­dzo­ne wie­le lat mate­ria­ły” – pisze zamiast pod­su­mo­wa­nia swo­jej książ­ki Józef Bocheń­ski. „Nie rosz­czę sobie pre­ten­sji do zysków, nagród lub nawet uzna­nia, bo nie dla­te­go ta pra­ca powsta­ła”. Autor, któ­re­mu – jak sam pisze – „w 1940 r. zawa­lił się świat”, na wła­sną rękę i wła­snym sump­tem bada dostęp­ne źró­dła doty­czą­ce Zbrod­ni Katyń­skiej, chcąc usta­lić, jaki los spo­tkał jego ojca oraz pozo­sta­łych ofi­ce­rów Woj­ska Pol­skie­go, wzię­tych w 1939 roku do nie­wo­li przez Sowietów.

Czy­taj dalej…
Miniatura_Świadectwa i wspomnienia

Józef Mackiewicz, Katyń. Zbrodnia bez sądu i kary

Lek­tu­rę ksią­żek Józe­fa Mac­kie­wi­cza moż­na pole­cić wszyst­kim zain­te­re­so­wa­nym nie tyl­ko zbrod­nia­mi sowiec­ki­mi, ale losa­mi Pol­ski w XX wie­ku w całej ich dra­ma­tycz­nej, choć zara­zem fascy­nu­ją­cej złożoności.

Czy­taj dalej…
Miniatura_Świadectwa i wspomnienia

Julius Epstein, The Mysteries of the Van Vliet Report: A Case History

Krót­ki tekst ame­ry­kań­skie­go dzien­ni­ka­rza, uka­zu­ją­cy jego wal­kę o przy­wró­ce­nie pamię­ci o Zbrod­ni Katyń­skiej na tere­nie Sta­nów Zjed­no­czo­nych. Nie­rów­na wal­ka, jaką samot­nie roz­po­czął z insty­tu­cja­mi nie­chęt­ny­mi ujaw­nia­niu praw­dy na temat oko­licz­no­ści śmier­ci pol­skich jeń­ców wojen­nych w Katy­niu, oka­za­ła się zwycięska.

Czy­taj dalej…
Miniatura_Opracowania naukowe - Świadectwa i wspomnienia

Katyń w literaturze. Międzynarodowa antologia poezji dramatu i prozy

W 1951 roku The­odor Ador­no w dzie­le Pri­smen. Kul­tur­kri­tik und Gesel­l­schaft zawarł sło­wa, któ­re odda­ją ska­lę kosz­ma­ru II woj­ny świa­to­wej i jej wpły­wu na życie miesz­kań­ców nie­mal wszyst­kich miejsc na glo­bie. Pamięt­ne zda­nie brzmi: „Pisa­nie wier­szy po Oświę­ci­miu jest bar­ba­rzyń­stwem”. Trud­no nie być pod wra­że­niem jego roz­dzie­ra­ją­cej sumie­nia mocy i oskar­ży­ciel­skie­go wydźwięku. 

Czy­taj dalej…
Miniatura_Opracowania naukowe - Świadectwa i wspomnienia

Katyń. Zapomniani żołnierze 1920–1940

Pre­zen­to­wa­ne wydaw­nic­two upa­mięt­nia 80. rocz­ni­cę Zbrod­ni Katyń­skiej, a jed­no­cze­śnie 100-lecie woj­ny pol­sko-bol­sze­­wi­c­kiej. To zna­czą­cy ślad, zwłasz­cza, że album został opu­bli­ko­wa­ny w roku 2020, w pierw­szym roku pan­de­mii COVID-19, kie­dy ogra­ni­cze­nia sani­tar­ne spa­ra­li­żo­wa­ły życie spo­łecz­nie i unie­moż­li­wi­ły wszel­kie obcho­dy zarów­no kra­jo­we, jak i na nekro­po­liach katyń­skich w Rosji i Ukrainie.

Czy­taj dalej…
Miniatura_Świadectwa i wspomnienia - Źródła

Kazimierz Skarżyński, Katyń

Nie­wiel­kich roz­mia­rów ksią­żecz­ka autor­stwa Kazi­mie­rza Skar­żyń­skie­go jest jed­nak uni­ka­to­wa ze wzglę­du na szcze­gól­ną rolę, jaką autor oso­bi­ście ode­grał w usta­le­niu praw­dzi­wych spraw­ców mor­du doko­na­ne­go na pol­skich jeń­cach wojennych.

Czy­taj dalej…
Miniatura_Świadectwa i wspomnienia

Krzyk o świcie. Katyń w poezji

Anto­lo­gia Krzyk o świ­cie. Katyń w poezji to waż­ny tytuł w Biblio­gra­fii Katyń­skiej. Przede wszyst­kim dla­te­go, że roz­sze­rza kor­pus zawar­tych w niej tek­stów, zwy­kle nauko­wych lub popu­la­ry­za­tor­skich. A prze­cież pamię­ci histo­rycz­nej, świa­do­mo­ści oko­licz­no­ści i pro­ce­sów, w jakich powsta­ła współ­cze­sna pol­ska toż­sa­mość, nie da się budo­wać wyłącz­nie w opar­ciu o wie­dzę faktograficzną.

Czy­taj dalej…
Miniatura_Świadectwa i wspomnienia

Ks. Leon Musielak, Spod Częstochowy do Kozielska

Spod Czę­sto­cho­wy do Koziel­ska to zbiór rodzin­nych wspo­mnień wojen­nych autor­stwa sale­zja­ni­na, księ­dza Leona Musie­la­ka, jego sio­stry Wła­dy­sła­wy oraz bra­ta Anto­nie­go, uczest­ni­ka woj­ny pol­sko-bol­sze­­wi­c­kiej i kam­pa­nii wrze­śnio­wej. Publi­ka­cja jest cie­ka­wym i poucza­ją­cym opi­sem histo­rii rodzi­ny dotknię­tej okru­cień­stwem histo­rii XX wie­ku. W poczet Biblio­gra­fii Katyń­skiej włą­cza ją jeden z roz­dzia­łów Otar­łem się o Katyń, doty­czą­cy wojen­nych losów księ­dza Leona Musielaka.

Czy­taj dalej…
Miniatura_Publikacje Rodzin Katyńskich - Świadectwa i wspomnienia

Ks. Zdzisław Peszkowski, Pamięć Golgoty Wschodu

Nie­wiel­kich roz­mia­rów pra­ca autor­stwa jed­ne­go z oca­la­łych jeń­ców Koziel­ska. Wyod­ręb­nić moż­na w niej trzy naj­istot­niej­sze czę­ści: pre­zen­ta­cję fak­tów i doku­men­tów na temat Zbrod­ni Katyń­skiej, prze­my­śle­nia auto­ra na temat auto­ry­ta­ry­zmu i powo­jen­nych rela­cji Pol­ski z agre­so­ra­mi z okre­su II woj­ny świa­to­wej, hitle­row­ski­mi Niem­ca­mi i sowiec­ką Rosją, oraz wojen­ne dzie­je Peszkowskiego.

Czy­taj dalej…
Miniatura_Opracowania naukowe - Świadectwa i wspomnienia

Ostaszków, skrzynka pocztowa nr 37/Ostashkov, Post box No. 37

Na mapach kra­jów i miast zazna­cza­my adre­sy rodzin­ne i przy­ja­ciel­skie, sta­ran­nie opi­su­je­my koper­ty i wysy­ła­my listy, do róż­nych insty­tu­cji kie­ru­je­my waż­ne pisma. Są jed­nak na mapach takie adre­sy, któ­re budzą sko­ja­rze­nia nasy­co­ne emo­cją i wywo­łu­ją skurcz ser­ca. Do takich nale­ży tytu­ło­wa skrzyn­ka pocztowa.

Czy­taj dalej…
Miniatura_Świadectwa i wspomnienia

Pamięci Bliskich, cz. 2

Nie­zwy­kle war­to­ścio­wa książ­ka, wyda­na dzię­ki wysił­ko­wi przed­sta­wi­cie­li Sto­wa­rzy­sze­nia Rodzi­ny Katyń­skiej w Olsztynie.

Czy­taj dalej…
Miniatura_Świadectwa i wspomnienia

Piotr Gabryel, Katyń w pół drogi

Zbiór repor­ta­ży Pio­tra Gabry­ela Katyń w pół dro­gi skła­da się z kil­ku opo­wie­ści o nie­zwy­kłych życio­ry­sach wpi­su­ją­cych się w pol­ską histo­rię XX wie­ku. Choć spra­wy Katy­nia doty­czy jedy­nie tytu­ło­wy tekst, to kore­spon­du­je on z pozo­sta­ły­mi, któ­re miesz­czą się w polu tema­tów „roz­li­cze­nio­wych” podej­mo­wa­nych przez dru­gi obieg, a w koń­co­wych latach PRL oraz pierw­szych wol­nej Pol­ski coraz śmie­lej poru­sza­nych przez gro­no histo­ry­ków i dziennikarzy.

Czy­taj dalej…
Miniatura_Świadectwa i wspomnienia

Piotr Rybiński, Katyń. Wiersze

Zbiór Katyń. Wier­sze Pio­tra Rybiń­skie­go nale­ży do kate­go­rii „poezji na waż­ne tema­ty”. Wedle autor­skie­go zamy­słu ma słu­żyć pamię­ci oso­bi­stej oraz publicz­ne­mu uczcze­niu ofiar wojen­nych zbrod­ni popeł­nio­nych przez Sowie­tów na oby­wa­te­lach polskich.

Czy­taj dalej…
Miniatura_Opracowania naukowe - Świadectwa i wspomnienia

Stanisław Maria Jankowski, Czterdziestu co godzinę

Pra­ca Sta­ni­sła­wa Marii Jan­kow­skie­go opo­wia­da o dzie­jach tak zwa­ne­go Archi­wum Robla, któ­re­go część zosta­ła odna­le­zio­na w skryt­ce pod dachem Insty­tu­tu Eks­per­tyz Sądo­wych w Kra­ko­wie. Książ­ka zawie­ra rów­nież prze­dru­ki, ana­li­zy i opra­co­wa­nie odkry­tych tam mate­ria­łów. W 1943 roku, w cza­sie trwa­nia prac eks­hu­ma­cyj­nych w Katy­niu, wła­dze nazi­stow­skie sta­ra­ły się za wszel­ką cenę uwia­ry­god­nić swo­ją tezę, że odpo­wie­dzial­ni za śmierć tysię­cy pol­skich jeń­ców pocho­wa­nych w dołach śmier­ci byli Sowie­ci. Ze wzglę­du na ogrom zbrod­ni hitle­row­skich zada­nie to było nie­zwy­kle trudne.

Czy­taj dalej…
Miniatura_Świadectwa i wspomnienia

Stanisław Maria Jankowski, Ryszard Kotarba, Literaci a sprawa katyńska – 1945

Pra­ca opo­wia­da o docho­dze­niu, jakie 25 czerw­ca 1945 roku wła­dza komu­ni­stycz­na wsz­czę­ła prze­ciw­ko Fer­dy­nan­do­wi Goetlo­wi, Jano­wi Emi­lo­wi Skiw­skie­mu, Maria­no­wi Wodziń­skie­mu oraz Fran­cisz­ko­wi Pro­chow­ni­ko­wi. Książ­ka skła­da się z dwóch czę­ści. W pierw­szej auto­rzy opi­su­ją dzie­je śledz­twa i obję­tych nim osób, w dru­giej – przed­sta­wio­ne zosta­ły doku­men­ty wytwo­rzo­ne w toku czyn­no­ści operacyjnych.

Czy­taj dalej…
Miniatura_Opracowania naukowe - Świadectwa i wspomnienia

Stefan Melak, Katyń

Wydaw­nic­twa włą­czo­ne w poczet Biblio­gra­fii Katyń­skiej cechu­je pew­na oso­bli­wość. Im star­sze, tym mniej w nich szcze­gó­ło­wych infor­ma­cji – deta­le tra­fia­ły bowiem do bada­czy dopie­ro pod wpły­wem demo­kra­tycz­nych prze­mian. Choć i dziś trud­no uznać, że prze­ka­za­no histo­ry­kom i rodzi­nom ofiar wszyst­kie infor­ma­cje. War­to jed­nak czy­tać katyń­skie archi­wa­lia pod innym kątem: jako świa­dec­two sta­nu ducha osie­ro­co­nych poko­leń, doku­men­ty wal­ki o praw­dę i wyraz oso­bi­stej odwa­gi auto­rek i auto­rów, jak rów­nież dowód na try­umf wol­nej myśli nad tota­li­tar­ną inży­nie­rią społeczną.

Czy­taj dalej…
Miniatura_Świadectwa i wspomnienia

Tadeusz Pieńkowski, Zbrodnia katyńska

Kapi­tan Ludwik Pień­kow­ski – ojciec Tade­usza, auto­ra oma­wia­nej publi­ka­cji – był ofi­ce­rem Woj­ska Pol­skie­go wię­zio­nym w Sta­ro­biel­sku. Tak jak tysią­ce innych woj­sko­wych – został zamor­do­wa­ny w 1940 roku w Char­ko­wie, w wię­zie­niu NKWD, a jego szcząt­ki spo­czy­wa­ją w zbio­ro­wych mogi­łach nie­da­le­ko osa­dy Pia­ti­chat­ki. Tade­usz Pień­kow­ski zade­dy­ko­wał swo­ją pra­cę Zbrod­nia katyń­ska pamię­ci ojca.

Czy­taj dalej…
Miniatura_Publikacje Rodzin Katyńskich - Świadectwa i wspomnienia

Teresa Kaczorowska, Dzieci Katynia

W przed­mo­wie do zbio­ru tek­stów autor­ka opi­su­je swo­je inten­cje: nale­ży do poko­le­nia, któ­re w okre­sie PRL w szko­le zetknę­ło się z tema­tem Zbrod­ni Katyń­skiej w wer­sji zakła­ma­nej, stąd koja­rzy­ła tę pro­ble­ma­ty­kę z nie­do­po­wie­dze­nia­mi i z praw­dą szep­ta­ną w rodzin­nym zaci­szu. Zapew­ne taki punkt wyj­ścia – histo­ria ukry­wa­na w domu – spo­wo­do­wał, że po latach, w innych warun­kach poli­tycz­nych, kie­dy w nie­pod­le­głej Pol­sce prze­sta­ło ist­nieć kłam­stwo katyń­skie, zde­cy­do­wa­ła się na bez­po­śred­ni kon­takt z dzieć­mi ofiar.

Czy­taj dalej…
Miniatura_Publikacje Rodzin Katyńskich - Świadectwa i wspomnienia

Tymon Kretschmer, Izabella Sariusz-Skąpska, Cień Katynia. Bykownia

Losy ukra­iń­skiej Bykow­ni, któ­rym poświę­co­ny jest Cień Katy­nia, przez dłu­gi czas pozo­sta­wa­ły zakry­te i nie­roz­po­zna­ne, choć zgi­nę­ło tu – jak się sza­cu­je – od 30 do nawet ponad 120 tysię­cy osób (w więk­szo­ści były to ukra­iń­skie ofia­ry Wiel­kiej Czyst­ki). Jej począt­ki się­ga­ją 1937 roku.

Czy­taj dalej…
Miniatura_Świadectwa i wspomnienia

William Harrison Standley, Arthur Ainsley Ageton, Admiral Ambassador to Russia

Wyda­na w języ­ku angiel­skim pra­ca zawie­ra wspo­mnie­nia ame­ry­kań­skie­go amba­sa­do­ra w Związ­ku Radziec­kim Wil­lia­ma Har­ri­so­na Stan­dleya, peł­nią­ce­go swo­ją funk­cję w szcze­gól­nym cza­sie pomię­dzy 14 kwiet­nia 1942 a 19 wrze­śnia 1943. Duża część książ­ki poświę­co­na zosta­ła kwe­stiom pol­skim, rów­nież w kon­tek­ście poszu­ki­wa­nia zagi­nio­nych jeń­ców wojen­nych i kon­se­kwen­cji ujaw­nie­nia Zbrod­ni Katyń­skiej w kwiet­niu 1943.

Czy­taj dalej…